Herodotus' Histories 3.80-81, transl. by L. Zenakos

Stylianos Chronopoulos / Herodotus
  • Created on 2025-05-07 11:44:23
  • Modified on 2025-05-08 10:04:28
  • Translated by Λ. Ζενάκος
  • Aligned by Stylianos Chronopoulos
Ἑλληνική Transliterate
Modern Greek
[ 3 . 80 . 1 ] Ἐπείτε δὲ κατέστη θόρυβος καὶ ἐκτὸς πέντε ἡμερέων ἐγένετο , ἐβουλεύοντο οἱ ἐπαναστάντες τοῖσι μάγοισι περὶ τῶν πάντων πρηγμάτων , καὶ ἐλέχθησαν λόγοι ἄπιστοι μὲν ἐνίοισι Ἑλλήνων , ἐλέχθησαν δ᾽ ὦν . [ 3 . 80 . 2 ] Ὀτάνης μὲν ἐκέλευε ἐς μέσον Πέρσῃσι καταθεῖναι τὰ πρήγματα , λέγων τάδε · Ἐμοὶ δοκέει ἕνα μὲν ἡμέων μούναρχον μηκέτι γενέσθαι · οὔτε γὰρ ἡδὺ οὔτε ἀγαθόν . εἴδετε μὲν γὰρ τὴν Καμβύσεω ὕβριν ἐπ᾽ ὅσον ἐπεξῆλθε , μετεσχήκατε δὲ καὶ τῆς τοῦ μάγου ὕβριος . [ 3 . 80 . 3 ] κῶς δ᾽ ἂν εἴη χρῆμα κατηρτημένον μουναρχίη , τῇ ἔξεστι ἀνευθύνῳ ποιέειν τὰ βούλεται; καὶ γὰρ ἂν τὸν ἄριστον ἀνδρῶν πάντων στάντα ἐς ταύτην τὴν ἀρχὴν ἐκτὸς τῶν ἐωθότων νοημάτων στήσειε . ἐγγίνεται μὲν γάρ οἱ ὕβρις ὑπὸ τῶν παρεόντων ἀγαθῶν , φθόνος δὲ ἀρχῆθεν ἐμφύεται ἀνθρώπῳ . [ 3 . 80 . 4 ] δύο δ᾽ ἔχων ταῦτα ἔχει πᾶσαν κακότητα · τὰ μὲν γὰρ ὕβρι κεκορημένος ἔρδει πολλὰ καὶ ἀτάσθαλα , τὰ δὲ φθόνῳ . καίτοι ἄνδρα γε τύραννον ἄφθονον ἔδει εἶναι , ἔχοντά γε πάντα τὰ ἀγαθά · τὸ δὲ ὑπεναντίον τούτου ἐς τοὺς πολιήτας πέφυκε · φθονέει γὰρ τοῖσι ἀρίστοισι περιεοῦσί τε καὶ ζώουσι , χαίρει δὲ τοῖσι κακίστοισι τῶν ἀστῶν , διαβολὰς δὲ ἄριστος ἐνδέκεσθαι . [ 3 . 80 . 5 ] ἀναρμοστότατον δὲ πάντων · ἤν τε γὰρ αὐτὸν μετρίως θωμάζῃς , ἄχθεται ὅτι οὐ κάρτα θεραπεύεται , ἤν τε θεραπεύῃ τις κάρτα , ἄχθεται ἅτε θωπί . τὰ δὲ δὴ μέγιστα ἔρχομαι ἐρέων · νόμαιά τε κινέει πάτρια καὶ βιᾶται γυναῖκας κτείνει τε ἀκρίτους . [ 3 . 80 . 6 ] πλῆθος δὲ ἄρχον πρῶτα μὲν οὔνομα πάντων κάλλιστον ἔχει , ἰσονομίην , δεύτερα δὲ τούτων τῶν μούναρχος ποιέει οὐδέν · πάλῳ μὲν γὰρ ἀρχὰς ἄρχει , ὑπεύθυνον δὲ ἀρχὴν ἔχει , βουλεύματα δὲ πάντα ἐς τὸ κοινὸν ἀναφέρει . τίθεμαι ὦν γνώμην μετέντας ἡμέας μουναρχίην τὸ πλῆθος ἀέξειν · ἐν γὰρ τῷ πολλῷ ἔνι τὰ πάντα . Ὀτάνης μὲν δὴ ταύτην γνώμην ἐσέφερε , [ 3 . 81 . 1 ] Μεγάβυξος δὲ ὀλιγαρχίῃ ἐκέλευε ἐπιτράπειν , λέγων τάδε · Τὰ μὲν Ὀτάνης εἶπε τυραννίδα παύων , λελέχθω κἀμοὶ ταῦτα , τὰ δ᾽ ἐς τὸ πλῆθος ἄνωγε φέρειν τὸ κράτος , γνώμης τῆς ἀρίστης ἡμάρτηκε · ὁμίλου γὰρ ἀχρηίου οὐδέν ἐστι ἀξυνετώτερον οὐδὲ ὑβριστότερον . [ 3 . 81 . 2 ] καίτοι τυράννου ὕβριν φεύγοντας ἄνδρας ἐς δήμου ἀκολάστου ὕβριν πεσεῖν ἐστι οὐδαμῶς ἀνασχετόν . μὲν γὰρ εἴ τι ποιέει , γινώσκων ποιέει , τῷ δὲ οὐδὲ γινώσκειν ἔνι · κῶς γὰρ ἂν γινώσκοι ὃς οὔτ᾽ ἐδιδάχθη οὔτε εἶδε καλὸν οὐδὲν [ οὐδ᾽ ] οἰκήιον , ὠθέει τε ἐμπεσὼν τὰ πρήγματα ἄνευ νόου , χειμάρρῳ ποταμῷ ἴκελος; [ 3 . 81 . 3 ] δήμῳ μέν νυν , οἳ Πέρσῃσι κακὸν νοέουσι , οὗτοι χράσθων , ἡμεῖς δὲ ἀνδρῶν τῶν ἀρίστων ἐπιλέξαντες ὁμιλίην τούτοισι περιθέωμεν τὸ κράτος · ἐν γὰρ δὴ τούτοισι καὶ αὐτοὶ ἐνεσόμεθα , ἀρίστων δὲ ἀνδρῶν οἰκὸς ἄριστα βουλεύματα γίνεσθαι .
[ 3 . 80 . 1 ] Όταν ωστόσο καταλάγιασε η φασαρία και πέρασαν πέντε ημέρες , αυτοί που είχαν επαναστατήσει κατά των Μάγων , έκαναν συμβούλιο για την κατάσταση γενικά , και ειπώθηκαν τότε λόγια που μερικοί Έλληνες τα βρίσκουν απίστευτα , αλλά που είναι γεγονός ότι ειπώθηκαν . [ 3 . 80 . 2 ] Ο Οτάνης πρότεινε να ανατεθούν οι δημόσιες υποθέσεις σε όλους τους Πέρσες μαζί , λέγοντας τα εξής : «Εγώ πιστεύω ότι δεν πρέπει πια να γίνει μονάρχης ένας από εμάς : αυτό δεν είναι ούτε ευχάριστο ούτε καλό . Γιατί είδατε πού έφθασε η αλαζονεία του Καμβύση , δοκιμάσατε και την αλαζονεία του Μάγου . [ 3 . 80 . 3 ] Πώς λοιπόν μπορεί να είναι κάτι πρόσφορο η μοναρχία , όπου επιτρέπεται στον ανεύθυνο να κάνει αυτά που θέλει ; Σίγουρα , ακόμη και ο καλύτερος απ᾽ όλους τους ανθρώπους , αν αποκτήσει τέτοια εξουσία , θα πάψει πια να σκέπτεται με τον ίδιο τρόπο . Από τα αγαθά που έχει στα χέρια του , γεννιέται μέσα του η αλαζονεία , και όσο για τον φθόνο , είναι έμφυτος στον άνθρωπο από την αρχή . [ 3 . 80 . 4 ] Και όποιος έχει αυτά τα δύο , έχει ό , τι κακό υπάρχει · μπουχτισμένος όπως είναι , κάνει ένα σωρό ατασθαλίες , άλλες από αλαζονεία , άλλες από φθόνο . Και μολονότι ο τύραννος δεν θα έπρεπε βέβαια να νιώθει φθόνο αφού έχει όλα τα αγαθά , φέρνεται μολοντούτο στους πολίτες αντίθετα : ζηλεύει δηλαδή τους καλύτερους που ζουν και υπάρχουν , και χαίρεται με τους χειρότερους πολίτες , και είναι μοναδικός να παραδέχεται τις συκοφαντίες . [ 3 . 80 . 5 ] Αλλά το πιο άβολο απ᾽ όλα είναι τούτο : όταν του δείχνει κανείς τον θαυμασμό του συγκρατημένα , ο τύραννος δυσανασχετεί επειδή δεν τον αγαπούν πολύ · και όταν του δείχνουν πολλή αγάπη , δυσανασχετεί ότι τον κολακεύουν . Ας πω όμως τα σπουδαιότερα : ο τύραννος ανατρέπει τους πατροπαράδοτους νόμους , βιάζει τις γυναίκες , σκοτώνει ανθρώπους χωρίς δίκη . [ 3 . 80 . 6 ] Αλλά η λαϊκή εξουσία πρώτα πρώτα έχει το καλύτερο όνομα : ισονομία , κι έπειτα δεν κάνει τίποτε απ᾽ όσα κάνει ο μονάρχης · τα αξιώματά της απονέμονται με κλήρο , έχει υπεύθυνη κυβέρνηση , και τις αποφάσεις όλες τις παρουσιάζει μπροστά στο λαό . Κάνω λοιπόν την πρόταση ν᾽ αφήσουμε κατά μέρος τη μοναρχία , και ν᾽ αναθέσουμε την εξουσία στον λαό γιατί στον λαό βρίσκεται το παν» . Αυτήν λοιπόν την πρόταση έκανε ο Οτάνης .
[ 3 . 81 . 1 ] Ο Μεγάβυξος ωστόσο συμβούλευσε να αναθέσουν την εξουσία σε ολιγαρχία και είπε τα εξής : «Όσα είπε ο Οτάνης για την κατάργηση της τυραννίδας , είναι σαν να τα είπα και του λόγου μου , αλλά αυτό που πρότεινε , να αναθέσουμε τη διακυβέρνηση στον λαό , δεν είναι η καλύτερη γνώμη · γιατί δεν υπάρχει τίποτε πιο αστόχαστο και πιο αλαζονικό από το αχρείο πλήθος . [ 3 . 81 . 2 ] Είναι πράγματι πέρα για πέρα απαράδεκτο , άνθρωποι που ζητούν να γλιτώσουν από την αλαζονεία του τυράννου , να πέσουν στην αλαζονεία του ασυγκράτητου όχλου . Γιατί ο τύραννος ό , τι κάνει , το κάνει εν γνώσει του , ενώ στον όχλο δεν υπάρχει ούτε γνώση . Άλλωστε , πώς να έχει γνώση ο όχλος που ούτε διδάχτηκε ποτέ κανένα καλό ούτε το είδε από μόνος του , και ρίχνεται με τα μούτρα στα δημόσια πράγματα , χωρίς μυαλό , όμοιος με ποτάμι που ξεχειλίζει ; [ 3 . 81 . 3 ] Τη δημοκρατία λοιπόν ας την εφαρμόσουν όσοι μελετούν κακό για τους Πέρσες · εμείς όμως ας διαλέξουμε μια ομάδα από τους καλύτερους και ας τους αναθέσουμε την κυβέρνηση · ανάμεσά τους άλλωστε θα είμαστε κι εμείς , και είναι φυσικό οι καλύτεροι άνθρωποι να παίρνουν τις καλύτερες αποφάσεις» .

( 352 ) 69% GRC
( 155 ) 31% GRC - GRE

( 201 ) 31% GRC - GRE
( 456 ) 69% GRE