Bhagavad-Gita Chapter 2 (Ancient Greek translation)
Tazio Philippi /
- Created on 2025-04-27 19:33:08
- Modified on 2025-05-07 08:02:19
- Translated by Dimitrios Galanos
- Aligned by Tazio Philippi
Sanskrit
Ἑλληνική Transliterate
saṃjaya uvāca
taṃ tathā kṛpayā āviṣṭam aśru pūrṇa akula ikṣaṇam
viṣīdantam idaṃ vākyam uvāca madhu sūdanaḥ
śrī bhagavān uvāca
kutas tvā kaśmalam idaṃ viṣame samupasthitam
anārya juṣṭam asvargyam akīrti-karam arjuna
klaibyaṃ mā sma gamaḥ pārtha na etat tvayi upapadyate
kṣudraṃ hṛdaya daurbalyaṃ tyaktvā uttiṣṭha paraṃ tapa
arjuna uvāca
kathaṃ bhīṣmam ahaṃ saṃkhye droṇaṃ ca madhu sūdana
iṣubhiḥ pratiyotsyāmi pūjārhāv arisūdana
gurūn ahatvā hi mahā anubhāvāñ śreyo bhoktuṃ bhaikṣam api iha loke
hatvā artha kāmān tu gurūn iha eva bhuñjīya bhogān rudhira pradigdhān
na ca etat vidmaḥ kataran no garīyo yad vā jayema yadi vā no jayeyuḥ
yān eva hatvā na jijīviṣāmas te ‘vasthitāḥ pramukhe dhārtarāṣṭrāḥ
kārpaṇya doṣa upahata svabhāva pṛcchāmi tvā dharma saṃmūḍha cetāḥ
yac chreyaḥ syān niścitaṃ brūhi tan me śiṣyas te ‘haṃ śādhi māṃ tvāṃ prapannam
na hi prapaśyāmi mama apanudyāt yac chokam ucchoṣaṇam indriyāṇām
avāpya bhūmāv asapatnam ṛddhaṃ rājyaṃ surāṇām api ca ādhipatyam
saṃjaya uvāca
evam uktvā hṛṣīkeśaṃ guḍākeśaḥ paraṃ tapa
na yotsya iti govindam uktvā tūṣṇīṃ babhūva ha
tam uvāca hṛṣīkeśaḥ prahasann iva bhārata
senayor ubhayor madhye viṣīdantam idaṃ vacaḥ
śrī-bhagavān uvāca
aśocyān anvaśocas tvaṃ prajñā vādāṃś ca bhāṣase
gata asūn agata asūṃś ca na anuśocanti paṇḍitāḥ
na tv eva ahaṃ jātu na asaṃ na tvaṃ na ime janā dhipāḥ
na ca eva na bhaviṣyāmaḥ sarve vayam ataḥ param
dehino ‘smin yathā dehe kaumāraṃ yauvanaṃ jarā
tathā deha antara prāpti dhīras tatra na muhyati
mātrā sparśās tu kaunteya śītoṣṇa sukha duḥkha dāḥ
āgama apāyino ‘nityās tāṃs titikṣasva bhārata
yaṃ hi na vyathayanty ete puruṣaṃ puruṣa rṣabha
sama duḥkha sukhaṃ dhīraṃ so ‘mṛtatvāya kalpate
na asato vidyate bhāvo na abhāvo vidyate sataḥ
ubhayor api dṛṣṭo ‘ntas tv anayos tattva darśibhiḥ
avināśi tu tad viddhi yena sarvam idaṃ tatam
vināśam avyayasya asya na kaś-cit kartum arhati
antavanta ime dehā nityasya uktāḥ śarīriṇaḥ
anāśino ‘prameyasya tasmād yudhyasva bhārata
ya enaṃ vetti hantāraṃ yaś ca enaṃ manyate hatam
ubhau tau na vijānīto na ayaṃ hanti na hanyate
na jāyate mriyate vā kadā-cin na ayaṃ bhūtvā bhavitā vā na bhūyaḥ
ajo nityaḥ śāśvato ‘yaṃ purāṇo na hanyate hanyamāne śarīre
veda avināśinaṃ nityaṃ ya enam ajam avyayam
kathaṃ sa puruṣaḥ pārtha kaṃ ghātayati hanti kam
vāsāṃsi jīrṇāni yathā vihāya navāni gṛhṇāti naro ‘parāṇi
tathā śarīrāṇi vihāya jīrṇāny anyāni saṃyāti navāni dehī
na enaṃ chindanti śastrāṇi na enaṃ dahati pāvakaḥ
na ca enaṃ kledayanty āpo na śoṣayati mārutaḥ
acchedyo ‘yam adāhyo ‘yam akledyo ‘śoṣya eva ca
nityaḥ sarva gataḥ sthāṇur acalo ‘yaṃ sanātanaḥ
avyakto ‘yam acintyo ‘yam avikāryo ‘yam ucyate
tasmād evaṃ viditvā enam na anuśocitum arhasi
atha ca enaṃ nitya jātaṃ nityaṃ vā manyase mṛtam
tathā api tvaṃ mahā bāho na enaṃ śocitum arhasi
jātasya hi dhruvo mṛtyur dhruvaṃ janma mṛtasya ca
tasmād aparihārye ‘rthe na tvaṃ śocitum arhasi
avyaktādīni bhūtāni vyakta madhyāni bhārata
avyakta nidhanāny eva tatra kā paridevanā
āścarya-vat paśyati kaś-cid enam āścarya-vad vadati tatha eva ca anyaḥ
āścarya-vac ca enam anyaḥ śṛṇoti śrutvā api enaṃ veda na ca eva kaś-cit
dehī nityam avadhyo ‘yaṃ dehe sarvasya bhārata
tasmāt sarvāṇi bhūtāni na tvaṃ śocitum arhasi
sva dharmam api ca avekṣya na vikampitum arhasi
dharmyād dhi yuddhāc chreyo ‘nyat kṣatriyasya na vidyate
yadṛcchayā ca upapannaṃ svarga dvāram apāvṛtam
sukhinaḥ kṣatriyāḥ pārtha labhante yuddham īdṛśam
atha cet tvam imaṃ dharmyaṃ saṃgrāmaṃ na kariṣyasi
tataḥ sva-dharmaṃ kīrtiṃ ca hitvā pāpam avāpsyasi
akīrtiṃ ca api bhūtāni kathayiṣyanti te ‘vyayām
saṃbhāvitasya ca akīrtir maraṇād atiricyate
bhayād raṇād uparataṃ maṃsyante tvāṃ mahā rathāḥ
yeṣāṃ ca tvaṃ bahu mato bhūtvā yāsyasi lāghavam
avācya vādāṃś ca bahūn vadiṣyanti tava ahitāḥ
nindantas tava sāmarthyaṃ tato duḥkha taraṃ nu kim
hato vā prāpsyasi svargaṃ jitvā vā bhokṣyase mahīm
tasmād uttiṣṭha kaunteya yuddhāya kṛta niścayaḥ
sukha duḥkhe same kṛtvā lābha a lābhau jaya a jayau
tato yuddhāya yujyasva na evaṃ pāpam avāpsyasi
eṣā te ‘bhihitā sāṃkhye buddhir yoge tv imāṃ śṛṇu
buddhyā yukto yayā pārtha karma bandhaṃ prahāsyasi
na iha abhikrama nāśo ‘sti pratyavāyo na vidyate
svalpam apy asya dharmasya trāyate mahato bhayāt
vyavasāya atmikā buddhir eka iha kuru nandana
bahu śākhā hy an antāś ca buddhayo ‘vyavasāyinām
yām imāṃ puṣpitāṃ vācaṃ pravadanty avipaścitaḥ
veda vāda ratāḥ pārtha na anyad asti iti vādinaḥ
kāma atmānaḥ svarga parā janma karma phala pradām
kriyā viśeṣa bahulāṃ bhoga aiśvarya gatiṃ prati
bhoga aiśvarya prasaktānāṃ taya apahṛta cetasām
vyavasāya atmikā buddhiḥ samādhau na vidhīyate
trai guṇya viṣayā vedā nis trai guṇyo bhava arjuna
nir dvaṃdvo nitya sattva stho niryoga kṣema ātmavān
yāvān artha udapāne sarvataḥ saṃpluta udake
tāvān sarveṣu vedeṣu brāhmaṇasya vijānataḥ
karmaṇy eva adhikāras te mā phaleṣu kada acana
mā karma phala hetur bhūr mā te saṅgo ‘stv akarmaṇi
yoga sthaḥ kuru karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā dhanaṃ jaya
siddhy asiddhyoḥ samo bhūtvā samatvaṃ yoga ucyate
dūreṇa hy avaraṃ karma buddhi yogād dhanaṃ jaya
buddhau śaraṇam anviccha kṛpaṇāḥ phala hetavaḥ
buddhi yukto jahāti iha ubhe sukṛta duṣkṛte
tasmād yogāya yujyasva yogaḥ karmasu kauśalam
karma jaṃ buddhi yuktā hi phalaṃ tyaktvā manīṣiṇaḥ
janma bandha vinirmuktāḥ padaṃ gacchanty anāmayam
yadā te moha kalilaṃ buddhir vyatitariṣyati
tadā gantāsi nirvedaṃ śrotavyasya śrutasya ca
śruti viprati pannā te yadā sthāsyati niścalā
samādhāv acalā buddhis tadā yogam avāpsyasi
arjuna uvāca
sthita prajñasya kā bhāṣā samādhi sthasya keśava
sthita dhīḥ kiṃ prabhāṣeta kim āsīta vrajeta kim
śrī bhagavān uvāca
prajahāti yadā kāmān sarvān pārtha mano gatān
ātmany eva atmanā tuṣṭaḥ sthita prajñas tada ucyate
duḥkheṣv anudvigna manāḥ sukheṣu vigata spṛhaḥ
vīta rāga bhaya krodhaḥ sthita dhīr munir ucyate
yaḥ sarvatra anabhisnehas tat tat prāpya śubha aśubham
na abhinandati na dveṣṭi tasya prajñā pratiṣṭhitā
yadā saṃharate ca ayaṃ kūrmo ‘ṅgāni iva sarvaśaḥ
indriyāṇi indriya arthebhyas tasya prajñā pratiṣṭhitā
viṣayā vinivartante nirāhārasya dehinaḥ
rasa varjaṃ raso ‘py asya paraṃ dṛṣṭvā nivartate
yatato hy api kaunteya puruṣasya vipaścitaḥ
indriyāṇi pramāthīni haranti prasabhaṃ manaḥ
tāni sarvāṇi saṃyamya yukta āsīta mat paraḥ
vaśe hi yasya indriyāṇi tasya prajñā pratiṣṭhitā
dhyāyato viṣayān puṃsaḥ saṅgas teṣu upajāyate
saṅgāt saṃjāyate kāmaḥ kāmāt krodho ‘bhijāyate
krodhād bhavati saṃmohaḥ saṃmohāt smṛti vibhramaḥ
smṛti bhraṃśād buddhi nāśo buddhi nāśāt praṇaśyati
rāga dveṣa viyuktais tu viṣayān indriyaiś caran
ātma vaśyair vidheya ātmā prasādam adhigacchati
prasāde sarva duḥkhānāṃ hānir asya upajāyate
prasanna cetaso hy āśu buddhiḥ paryavatiṣṭhate
na asti buddhir ayuktasya na ca ayuktasya bhāvanā
na ca abhāvayataḥ śāntir aśāntasya kutaḥ sukham
indriyāṇāṃ hi caratāṃ yan mano ‘nuvidhīyate
tad asya harati prajñāṃ vāyur nāvam iva ambhasi
tasmād yasya mahā bāho nigṛhītāni sarvaśaḥ
indriyāṇi indriya arthebhyas tasya prajñā pratiṣṭhitā
yā niśā sarva bhūtānāṃ tasyāṃ jāgarti saṃyamī
yasyāṃ jāgrati bhūtāni sā niśā paśyato muneḥ
āpūryamāṇam acala pratiṣṭhaṃ samudram āpaḥ praviśanti yadvat
tadvat kāmā yaṃ praviśanti sarve sa śāntim āpnoti na kāma kāmī
vihāya kāmān yaḥ sarvān pumāṃś carati niḥspṛhaḥ
nirmamo nirahaṃkāraḥ sa śāntim adhigacchati
eṣā brāhmī sthitiḥ pārtha na enāṃ prāpya vimuhyati
sthitvā asyām anta-kāle ‘pi brahma nirvāṇam ṛcchati
taṃ tathā kṛpayā āviṣṭam aśru pūrṇa akula ikṣaṇam
viṣīdantam idaṃ vākyam uvāca madhu sūdanaḥ
śrī bhagavān uvāca
kutas tvā kaśmalam idaṃ viṣame samupasthitam
anārya juṣṭam asvargyam akīrti-karam arjuna
klaibyaṃ mā sma gamaḥ pārtha na etat tvayi upapadyate
kṣudraṃ hṛdaya daurbalyaṃ tyaktvā uttiṣṭha paraṃ tapa
arjuna uvāca
kathaṃ bhīṣmam ahaṃ saṃkhye droṇaṃ ca madhu sūdana
iṣubhiḥ pratiyotsyāmi pūjārhāv arisūdana
gurūn ahatvā hi mahā anubhāvāñ śreyo bhoktuṃ bhaikṣam api iha loke
hatvā artha kāmān tu gurūn iha eva bhuñjīya bhogān rudhira pradigdhān
na ca etat vidmaḥ kataran no garīyo yad vā jayema yadi vā no jayeyuḥ
yān eva hatvā na jijīviṣāmas te ‘vasthitāḥ pramukhe dhārtarāṣṭrāḥ
kārpaṇya doṣa upahata svabhāva pṛcchāmi tvā dharma saṃmūḍha cetāḥ
yac chreyaḥ syān niścitaṃ brūhi tan me śiṣyas te ‘haṃ śādhi māṃ tvāṃ prapannam
na hi prapaśyāmi mama apanudyāt yac chokam ucchoṣaṇam indriyāṇām
avāpya bhūmāv asapatnam ṛddhaṃ rājyaṃ surāṇām api ca ādhipatyam
saṃjaya uvāca
evam uktvā hṛṣīkeśaṃ guḍākeśaḥ paraṃ tapa
na yotsya iti govindam uktvā tūṣṇīṃ babhūva ha
tam uvāca hṛṣīkeśaḥ prahasann iva bhārata
senayor ubhayor madhye viṣīdantam idaṃ vacaḥ
śrī-bhagavān uvāca
aśocyān anvaśocas tvaṃ prajñā vādāṃś ca bhāṣase
gata asūn agata asūṃś ca na anuśocanti paṇḍitāḥ
na tv eva ahaṃ jātu na asaṃ na tvaṃ na ime janā dhipāḥ
na ca eva na bhaviṣyāmaḥ sarve vayam ataḥ param
dehino ‘smin yathā dehe kaumāraṃ yauvanaṃ jarā
tathā deha antara prāpti dhīras tatra na muhyati
mātrā sparśās tu kaunteya śītoṣṇa sukha duḥkha dāḥ
āgama apāyino ‘nityās tāṃs titikṣasva bhārata
yaṃ hi na vyathayanty ete puruṣaṃ puruṣa rṣabha
sama duḥkha sukhaṃ dhīraṃ so ‘mṛtatvāya kalpate
na asato vidyate bhāvo na abhāvo vidyate sataḥ
ubhayor api dṛṣṭo ‘ntas tv anayos tattva darśibhiḥ
avināśi tu tad viddhi yena sarvam idaṃ tatam
vināśam avyayasya asya na kaś-cit kartum arhati
antavanta ime dehā nityasya uktāḥ śarīriṇaḥ
anāśino ‘prameyasya tasmād yudhyasva bhārata
ya enaṃ vetti hantāraṃ yaś ca enaṃ manyate hatam
ubhau tau na vijānīto na ayaṃ hanti na hanyate
na jāyate mriyate vā kadā-cin na ayaṃ bhūtvā bhavitā vā na bhūyaḥ
ajo nityaḥ śāśvato ‘yaṃ purāṇo na hanyate hanyamāne śarīre
veda avināśinaṃ nityaṃ ya enam ajam avyayam
kathaṃ sa puruṣaḥ pārtha kaṃ ghātayati hanti kam
vāsāṃsi jīrṇāni yathā vihāya navāni gṛhṇāti naro ‘parāṇi
tathā śarīrāṇi vihāya jīrṇāny anyāni saṃyāti navāni dehī
na enaṃ chindanti śastrāṇi na enaṃ dahati pāvakaḥ
na ca enaṃ kledayanty āpo na śoṣayati mārutaḥ
acchedyo ‘yam adāhyo ‘yam akledyo ‘śoṣya eva ca
nityaḥ sarva gataḥ sthāṇur acalo ‘yaṃ sanātanaḥ
avyakto ‘yam acintyo ‘yam avikāryo ‘yam ucyate
tasmād evaṃ viditvā enam na anuśocitum arhasi
atha ca enaṃ nitya jātaṃ nityaṃ vā manyase mṛtam
tathā api tvaṃ mahā bāho na enaṃ śocitum arhasi
jātasya hi dhruvo mṛtyur dhruvaṃ janma mṛtasya ca
tasmād aparihārye ‘rthe na tvaṃ śocitum arhasi
avyaktādīni bhūtāni vyakta madhyāni bhārata
avyakta nidhanāny eva tatra kā paridevanā
āścarya-vat paśyati kaś-cid enam āścarya-vad vadati tatha eva ca anyaḥ
āścarya-vac ca enam anyaḥ śṛṇoti śrutvā api enaṃ veda na ca eva kaś-cit
dehī nityam avadhyo ‘yaṃ dehe sarvasya bhārata
tasmāt sarvāṇi bhūtāni na tvaṃ śocitum arhasi
sva dharmam api ca avekṣya na vikampitum arhasi
dharmyād dhi yuddhāc chreyo ‘nyat kṣatriyasya na vidyate
yadṛcchayā ca upapannaṃ svarga dvāram apāvṛtam
sukhinaḥ kṣatriyāḥ pārtha labhante yuddham īdṛśam
atha cet tvam imaṃ dharmyaṃ saṃgrāmaṃ na kariṣyasi
tataḥ sva-dharmaṃ kīrtiṃ ca hitvā pāpam avāpsyasi
akīrtiṃ ca api bhūtāni kathayiṣyanti te ‘vyayām
saṃbhāvitasya ca akīrtir maraṇād atiricyate
bhayād raṇād uparataṃ maṃsyante tvāṃ mahā rathāḥ
yeṣāṃ ca tvaṃ bahu mato bhūtvā yāsyasi lāghavam
avācya vādāṃś ca bahūn vadiṣyanti tava ahitāḥ
nindantas tava sāmarthyaṃ tato duḥkha taraṃ nu kim
hato vā prāpsyasi svargaṃ jitvā vā bhokṣyase mahīm
tasmād uttiṣṭha kaunteya yuddhāya kṛta niścayaḥ
sukha duḥkhe same kṛtvā lābha a lābhau jaya a jayau
tato yuddhāya yujyasva na evaṃ pāpam avāpsyasi
eṣā te ‘bhihitā sāṃkhye buddhir yoge tv imāṃ śṛṇu
buddhyā yukto yayā pārtha karma bandhaṃ prahāsyasi
na iha abhikrama nāśo ‘sti pratyavāyo na vidyate
svalpam apy asya dharmasya trāyate mahato bhayāt
vyavasāya atmikā buddhir eka iha kuru nandana
bahu śākhā hy an antāś ca buddhayo ‘vyavasāyinām
yām imāṃ puṣpitāṃ vācaṃ pravadanty avipaścitaḥ
veda vāda ratāḥ pārtha na anyad asti iti vādinaḥ
kāma atmānaḥ svarga parā janma karma phala pradām
kriyā viśeṣa bahulāṃ bhoga aiśvarya gatiṃ prati
bhoga aiśvarya prasaktānāṃ taya apahṛta cetasām
vyavasāya atmikā buddhiḥ samādhau na vidhīyate
trai guṇya viṣayā vedā nis trai guṇyo bhava arjuna
nir dvaṃdvo nitya sattva stho niryoga kṣema ātmavān
yāvān artha udapāne sarvataḥ saṃpluta udake
tāvān sarveṣu vedeṣu brāhmaṇasya vijānataḥ
karmaṇy eva adhikāras te mā phaleṣu kada acana
mā karma phala hetur bhūr mā te saṅgo ‘stv akarmaṇi
yoga sthaḥ kuru karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā dhanaṃ jaya
siddhy asiddhyoḥ samo bhūtvā samatvaṃ yoga ucyate
dūreṇa hy avaraṃ karma buddhi yogād dhanaṃ jaya
buddhau śaraṇam anviccha kṛpaṇāḥ phala hetavaḥ
buddhi yukto jahāti iha ubhe sukṛta duṣkṛte
tasmād yogāya yujyasva yogaḥ karmasu kauśalam
karma jaṃ buddhi yuktā hi phalaṃ tyaktvā manīṣiṇaḥ
janma bandha vinirmuktāḥ padaṃ gacchanty anāmayam
yadā te moha kalilaṃ buddhir vyatitariṣyati
tadā gantāsi nirvedaṃ śrotavyasya śrutasya ca
śruti viprati pannā te yadā sthāsyati niścalā
samādhāv acalā buddhis tadā yogam avāpsyasi
arjuna uvāca
sthita prajñasya kā bhāṣā samādhi sthasya keśava
sthita dhīḥ kiṃ prabhāṣeta kim āsīta vrajeta kim
śrī bhagavān uvāca
prajahāti yadā kāmān sarvān pārtha mano gatān
ātmany eva atmanā tuṣṭaḥ sthita prajñas tada ucyate
duḥkheṣv anudvigna manāḥ sukheṣu vigata spṛhaḥ
vīta rāga bhaya krodhaḥ sthita dhīr munir ucyate
yaḥ sarvatra anabhisnehas tat tat prāpya śubha aśubham
na abhinandati na dveṣṭi tasya prajñā pratiṣṭhitā
yadā saṃharate ca ayaṃ kūrmo ‘ṅgāni iva sarvaśaḥ
indriyāṇi indriya arthebhyas tasya prajñā pratiṣṭhitā
viṣayā vinivartante nirāhārasya dehinaḥ
rasa varjaṃ raso ‘py asya paraṃ dṛṣṭvā nivartate
yatato hy api kaunteya puruṣasya vipaścitaḥ
indriyāṇi pramāthīni haranti prasabhaṃ manaḥ
tāni sarvāṇi saṃyamya yukta āsīta mat paraḥ
vaśe hi yasya indriyāṇi tasya prajñā pratiṣṭhitā
dhyāyato viṣayān puṃsaḥ saṅgas teṣu upajāyate
saṅgāt saṃjāyate kāmaḥ kāmāt krodho ‘bhijāyate
krodhād bhavati saṃmohaḥ saṃmohāt smṛti vibhramaḥ
smṛti bhraṃśād buddhi nāśo buddhi nāśāt praṇaśyati
rāga dveṣa viyuktais tu viṣayān indriyaiś caran
ātma vaśyair vidheya ātmā prasādam adhigacchati
prasāde sarva duḥkhānāṃ hānir asya upajāyate
prasanna cetaso hy āśu buddhiḥ paryavatiṣṭhate
na asti buddhir ayuktasya na ca ayuktasya bhāvanā
na ca abhāvayataḥ śāntir aśāntasya kutaḥ sukham
indriyāṇāṃ hi caratāṃ yan mano ‘nuvidhīyate
tad asya harati prajñāṃ vāyur nāvam iva ambhasi
tasmād yasya mahā bāho nigṛhītāni sarvaśaḥ
indriyāṇi indriya arthebhyas tasya prajñā pratiṣṭhitā
yā niśā sarva bhūtānāṃ tasyāṃ jāgarti saṃyamī
yasyāṃ jāgrati bhūtāni sā niśā paśyato muneḥ
āpūryamāṇam acala pratiṣṭhaṃ samudram āpaḥ praviśanti yadvat
tadvat kāmā yaṃ praviśanti sarve sa śāntim āpnoti na kāma kāmī
vihāya kāmān yaḥ sarvān pumāṃś carati niḥspṛhaḥ
nirmamo nirahaṃkāraḥ sa śāntim adhigacchati
eṣā brāhmī sthitiḥ pārtha na enāṃ prāpya vimuhyati
sthitvā asyām anta-kāle ‘pi brahma nirvāṇam ṛcchati
ὁ
δέ
Κρισνᾶς
εἶπεν
αὐτῷ ὑπο ἐλέου κατειλημμένῳ δακρύων τε τούς ὀφθαλμούς πεπληρωμένῳ
καί λελυπημένῳ
ΚΡΙΣΝΑΣ
πόθεν ὦ Ἀρζούνα προσεγένετο σοι ἐπί τοῦ πολέμου
ἡ ἄγνοια αὕτη ἡ ζηλωτή μικροπρεπέσιν ἡ οὖσα παράνομος ἀθέμιτος καί δυσφημίας πρόξενος
μή ποίει ἔργον άγενοῦς καί ἀνάνδρου ἐπεί οὐχ ἁρμόζει σοι
ἄφες τήν εὐτελῆ ἀδράνειαν καί ἔκλυσιν τῆς καρδίας σου καί εἰς πόλεμον
ΑΡΖΥΝΑΣ
πῶς ἐγώ ἔφη ὦ Κρισνᾶ μαχόμενος βέλη βάλω κατά τοῦ βήσμα καί Δρόνα
ἀξίοιν ὄντοιν τιμῆς καί θεραπείας
κάλλιον ἔστι μοι ζῇν ἐπαίτην γενόμενον ἤ ἀνελεῖν τοιούτους ἄνδρας σεβασμίους καί περιφανεῖς καί πιστούς θεράποντας ἐν τούτῳ τῷ βίῷ
καί τρυφῆσαι τρυφάς βιωτικάς μεμιγμένας αἵματι
ἡμεῖς οὐκ οἴδαμεν πότερον κρεῖττόν ἐστιν ἐάν ἡμεῖς ἐκείνους ἀνέλωμεν
ἤ ἐκεῖνοι ἡμᾶς οὕς γάρ ἡμεῖς ἀνελόντες οὐκ ἐφιέμεθα ζωῆς οὗτοι ἵστανται ἐν τῷ μετώπῳ τοῦ στρατοῦ
φοβούμενος οὗν μή που συμβῆ τό κακόν ἐπειδή ἡ φύσις μου τοσοῦτον ἐξεθηλύνθη ἔκ τε τοῦ πρός τούς συγγενεῖς ἐλέους καί ἐκ τῆς τοῦ γένους διαφθορᾶς καί ἐπειδή ἀμφιγνοῶ τά τοῦ νόμου ἐρωτῶ σε
εἰπέ μοι σαφῶς ποῖόν ἐστι τό βέλτιον ἐγώ γίνομαι μαθητής σου δίδαξόν με πρσελθόντα σοι
οὐ γάρ θεωρῶ ὅ τι ἐξαλείψειε τήν ἀθυμίαν ταύτην τήν τάς αἰσθήσεις μου κατατήκουσαν
οὐδέ ἄν κτήσωμαι ἐπί γῆς ὀλβίαν μοναρχίαν οὐδέ γέ ἐν οὐρανῷ βασιλείαν
ΣΑΝΖΑΙΑΣ
οὕτως εἰπών ὁ τῶν ἐχθρῶν ὀλέτωρ Ἀρζούνας τρός τόν Κρισνᾶς
ὡς οὐ πολεμήσει σιγήν ἔσχε
ὁ δέ Κρισνᾶς μειδιάσας ἀπεκρίνατο αὐτῷ
ἀθύμως ἔχοντι ἐν μέσῳ ἀμφοῖν τοῖν στρατοῖν
ΚΡΙΣΝΑΣ
Σύ μέν λυτῇ ἐπί τοῖς μή ἀξίοις λύτης καί σοφούς λέγεις λόγους
οἱ σοφοί δε ὅμως οὐδέποτε λυποῦνται οὔτε ἐπί τοῖς θνήσκουσιν οὔτε ἐπί τοῖς ζῶσιν
οὐκ ἦν χρόνος ὅτε οὐκ ἦμεν οὔτε ἐγώ οὔτε σύ οὔτε οὗτοι οἱ βασιλεῖς καί ἡγεμόνες
οὐδέ μήν ἔσται ὅτε οὐκ ἐσόμεθα ἅπαντες δε ἦμεν καί ἐξάπαντος ἐσόμεθα
καί καθώς τῇ ζωτικῇ ψυχῇ ἐν τούτῳ τῷ σώματι καί παιδική ἐστι καί νεανική καί γεροντική ἡλικία
οὕτω μετά θάνατον ἄλλο πάλιν σῶμα συλλαμβάνει αὐτή ἡ ψυχή ὥστε ὁ σοφός οὐκ ἀνοηταίνει ἐν τῇ γενέσει καί φθορᾷ τοῦ σώματος
ὅσα μέν οὖν ὑπό τήν αἴσθησίν εἰσι προξενοῦντα ὁτέ μέν ψύχος ὁτέ δέ καῦμα καί ὁτέ μέν χαράν ὁτέ δέ λύπην
καί γίνονται καί ἀπογίνονται καί διά τοῦτο πρόσκαιρά εἰσι τούτοις ἐγκαρτέρει
ὅν τινα δέ τά ὑπό τήν αἴσθησιν ταῦτα οὐ καταπονοῦσιν
ἀδιάφορον ὄντα καί ἐν ἀγαθοῖς καί κακοῖς καί ἀδιάπτωτον οὗτος ἄξιός ἐστι τῆς ἀθανασίας
τῇ μέν ματαιότητι οὐκ ἔστιν ἀλήθεια , τῇ δέ ἀληθείᾳ οὐκ ἔστι ματαιότης
τό ψεῦδος οὐ πέφυκεν ἀλήθεια καί τό μή ὄν οὐ πέφυκεν ὄν οὕτω περί τούτων ἀμγοτέρων θεωρήσαντες ἀπεφῄναντο οἱ γνῶσται τῶν ὄντων
οὗ δέ τό πᾶν τοῦτο πλῆρές ἐστι τοῦτο γίνωσκε ἄφθαρτον
τῷ δέ ἀφθάρτῳ τούτῳ οὐδείς ἱκανός ἐστι φθοράν ποιῆσαι
φθίνοντα δέ ἐρρέθησαν παρά τοῖς θέολόγοις τά σώματα ταῦτα τῆς ψυχῆς οὔσης ἀιδίου ἀφθάρτου ἀμέτρου ἀκαταλήπτου καί ἀπεριορίστου
ταῦτα ἄρα πολέμει κατά τόν νόμον τῶν Ξατρῶν
ὅστις δοξάζει τήν ψυχήν φθαρτικήν ἤ ὅστις φρονεῖ αὐτήν φθαρτήν ἀμφότεροι οὗτοι οὐδέν οἴδασιν
ἡ γάρ ψυχή οὔτε φθείρει οὔτε φθείρεται
οὔτε μήν γεννᾶταί ποτε οὔτε θνήσκει ἀλλα οὐδέ μεταγίνεται μή γεγενημένη
ἀγέννητος δέ ἀίδιος ἀμείωτος ἀμετάτρεπτος διηνεχής παλαιά καί ἀναλλοίωτος ἐστι καί ἀναιρεῖται τοῦ σώματος ἀναιρουμένου
ὅστις οὖν δοξάζει τήν ψυχήν ἄφθαρτον ἀίδιον ἀγένητον καί ἀμετάτρεπτον
πῶς οὗτος οἰηθήσεται ὡς αὐτός ἀναιρεῖ ἤ αἴτιος γίνεται ἀναιρεθῆναι
καθώς γάρ ὁ ἄνθρωρος ἀφείς τά παλαιά ἱμάτια ἄλλα καινά ἐνδύεται
οὕτω καί ἡ ψυχή ἀφεῖσα τά παλαιά σώματα ἄλλα νέα ἐνδύεται
τά ὅπλα οὐ τέμνουσι τήν ψυχήν καί τό πῦρ οὐ φλέγει αὐτήν
οὐδέ μήν τό ὕδωρ μαλάσσει ἤ ὁ ἀήρ μαραίνει αὐτήν
διό καί λέγεται ἄτμητος ἄφλεκτος ἀμάλακτος
ἀμάραντος ἀδιάφθορος πανταχοῦ διήκουσα ἀμετάτρεπτος ἀμετασχημάτιστος ἄναρχος
ἀόρατος ἀκατανόητος καί ἀπαθής
τοιαύτην τοιγαροῦν εἰδότι τήν ψυχήν οὐκ ἄξιόν σοι λυπεῖσθαι
εἰδέ καί νομίζεις τήν ψυχήν ᾀειγέννητον τε καί ᾀείθνητον
ἀλλά καί οὕτω λυπεῖσθαι οὐ πρέπον σοί ἐστιν ὦ μεγαλοβραχίων
τοῦ γάρ γεννητοῦ ὁ θάνατος βέβαιος ὡς καί τοῦ θνητοῦ ἡ γέννησις
ὅθεν οὐ δεῖ σοι λυπεῖσθαι ἐπί τῷ ἀφεύκτως γεννησομένῳ
τά γεμήν σώματα ἔχοντα μέν τήν ἀρχήν ἐκ τῆς ὕλης ὁρώμενα δέ ἐν τῷ μεταξύ χρόνῳ τής γενέσεως καί φθορᾶς αὐτῶν
πάλιν εῖς ἐκείνην διαλύονται ἐν τούτοις οὖν ὁποία θρηνολογία
ἄλλος μέν ἀπορῶν θεωρεῖ αὐτήν τήν ψυχήν ἄλλος δέ θαυμάζων λέγει περί αὐτῆς
ἄλλος δέ ἐξιστάμενος ἀκούει περί αὐτῆς καί ἄλλος ἀκούων οὐ γινώσκει αὐτήν
αὕτη δέ ἡ ψυχή ἡ οὖσα ἀνώλεθρός τε καί ἀίδιος ἐν ἅπασίν ἐστι τοῖς σώμασι
οὐ δεῖ σοι ἄρα λυπεῖσθαι ἐπι ἅπασι τοῖς σώμασι
σκεψαμένῳ δέ σοι τόν νόμον τῆς σεαυτοῦ φυλῆς ἀνοίκειον ἐστι τρέμειν
τό γάρ μακάριον καί εὔδαιμον τοῦ Ξατρῆ οὐκ ἐπιγίνεται ἐκ ἄλλου του ἀλλα ἤ ἐκ τοῦ νομίμου καί δικαίου πολέμου
εὐδαίμονες ἄρα εἰσίν οἱ Ξατραί ἐκεῖνοι οἵ τοιούτου ἐπιτυγχάνουσι πολέμου αὐτομάτου καί προχείρου
ὅς ἐστι θύρα ἀναπεπαμένη τοῦ οὐρανοῦ
εἰ δέγε σύ τοῦτον τόν θεμιτόν πόλεμον οὐ ποιήσεις
ἐν μηδενί τιθέμενος τά τοῦ οἰκείου νόμου καί τόν ἔπαινον ἁμαρτήσεις
οἱ γάρ ἄνθρωποι ᾀεί σου κατηγορήσουσι
ἡ δέ κατηγορία παρά τῷ ἐνδόξῳ καί ἐντίμῳ βαρυτέρα θανάτου καθέστηκεν
οἱ δέ μαχαράται οἰηθήσονται σε ἄπο πολέμου γεγονέναι ἐκ φόβου
παρα οἷς δέ μεγαλόφρων ἐλογίσθης μικρόφρων κριθήσῃ
οὐ μήν ἀλλά καί οἱ ἐχθροί σου ὀλιγα ἀνοίκεια καί ἄρρητα ἐροῦσι
καί τήν δύναμίν σου μυκτηριοῦσι τούτου δέ τί ἀλλο μᾶλλον λυπηρόν
πρός δέ ἀποκτανθείς μέν ἀπολαύσεις τοῦ οὐρανοῦ ζήσας δέ μετά νίκης τρυφήσεις τῶν τῆς γῆς
ἀντί ὧν γνώμην ποιησάμενος περί τοῦ πολέμου ἀνάστα
τήν δέ χαράν καί λύπην καί τήν ἐπιτυχίαν καί ἀποτυχίαν καί τήν νίκην καί ἧτταν
πάντα ταῦτα τά αὐτά καί ἀδιάφορα νομίσας συσκευάζου ἐπί πόλεμιον καί οὐκ ἁμαρτήσεις
αὕτη μέν οὖν ἡ περί τήν θείαν γνῶσιν θεωρητική ἀρετή ὅτι ἀδιάφορα ἥτε λύπη καί χαρά καί ὅτι τό σῶμα θνήσκει οὐχί δέ καί ἡ ψυχή ἐρρέθη σοι ὑπό ἐμοῦ νῦν δε ἄκουσον καί τήν τρακτικήν ἀρετήν
ἥν ποιῶν περί οὐδενός λογίσῃ τόν τῶν ἔργων καρπόν ὅς ἐστι δεσμός
ἐν ταύτη τῇ τρακτικῇ ἀρετῇ οὐδεμία διάλυσις γίνεται οὐδέ διάπτωσις
ὀλίγη δέ τῆς τρακτικῆς ταύτης ἀρετῆς ἀπό μεγάλου κινδύνου τόν ἄνθρωπον διαφυλάττει
ἐνταῦθα ὁ μέν βέβαιος καί εὔστοχος σκοπός εἷς ἐστιν ὁ ἀβέβαιος τε καί ἄστοχος
πολύκλαδος τε καί ἐπί ἄπειρον
οἱ ἄσοφοι προτείνουσι τοῦτο τό ἀνθηρόν ῥητόν ὅτι οὐκ ἄλλο τι τελεία ἀρετή ἀλλα ἤ ἡ πρᾶξις μόνη
ἐννοοῦντες τό ῥητόν τῆς Βέδας κατά τήν οἰκείαν βούλησιν
οὗτοι οἱ φιλήδονοι οἱ ἄκρον ἀγαθόν νομίζοντες τόν οὐρανόν προτείνουσι τό περί γεννήσεως ῥητόν τῆς Βέδας
τό ἔχον πολλά εἴδη ἱεροπραξιῶν καί θυσιῶν εἰς ἀπόλαυσιν δόξης τρυφῶν καί ἡδονῶν καί παρέχον γέννησιν καί βιωτικάς μερίμνας καί καρπόν τῶν ἀγαθῶν
ὁ δέ νοῦς αὐτῶν τῶν προλωμένων τῇ ἡδονῇ καί τῇ δόξῃ ὡς σεσυλημένων τήν καρδίαν ὑπό ἐκείνου τοῦ ἀνθηροῦ ῥητοῦ
οὐκ ἀφοπᾷ βεβαίως εἰς τόν κυρίως σκοπόν εἰς τήν θεωρίαν
τῶν δέ Βεδῶν διαλαμβανουσῶν περί τῶν τριῶν τοῦ κόσμου παθῶν
σύ οὖν μή ἔσο φιλήδονος ὤν ἀδιάφορος ἐν κακοῖς καί ἀγαθοῖς ᾀεί καρτερικός ἀπράγμων καί ἐγκρατής
Καθώς γάρ οὐ καθόλου καί ἐντελῆ γίνονται τά πρός τήν χρείαν ἐν ὕδατι ὀλίγῳ ὅσον ἐν ἀφθόνῳ
οὕτω δή οὐ καθόλου καί ἐντελῆ γίνονται τά ἀγαθά τῷ ποιοῦντι ἀτελῶς τά τῆς Βέδας ὅσον τῷ φρονοῦντι τά θεῖα
πρόσκεισο μέν οὖν τοῖς ἔργοις μηδέποτε ὅμως τοῖς καρποῖς αὐτων
δηλονότι μή ἔστω σοι καρποῦ τινος αἴτιον τό ἔργον μηδέ μήν ἔσο ἀμελής αὐτῶν
ποίει δέ ἔργα ἀναβιβάζων τόν σαυτοῦ νοῦν εἰς τόν θεόν
ἀπολιμπάνων τήν οἴσιν καί ὁ αὐτός ὤν ἐπί τε τῇ ἐπιτυχίᾳ ἤ ἀποτυχίᾳ ἡ γάρ ταυτότης θεοφροσύνη λέγεται
πᾶσα δέ πρᾶξις ἡ μή ἔχουσα τέλος τήν θεωρίαν εὐτελής ἐστι ποίει οὖν ἔργα ἐπί σκοπῷ τῆς θεωρίας
οἱ γάρ ἀγαπῶντες τόν καρπόν τῶν πράξεων μικροπρεπεῖς εἰσιν
ὁ γάρ θεόφρων ἀπαλλάττεται ἀμροτέρων τῶν ἔργων τῶν τε ἀγαθῶν καί τῶν φαύλων
πρόσκεισο οὖν τῇ θεωρίᾳ καί γάρ ἡ θεωρία κρείττων ἐστί τῆς πράξεως τῶν ἔργων τῆς ἀρετῆς
οἱ γάρ σοφοί θεωρητικοί καταφρονήσαντες ὡς σοφοί τοῦ ἐκ τῶν ἔργων καρποῦ
καί ἀπαλλαγέντες τοῦ δεσμοῦ τῆς γεννήσεως τοῦ σώματος εἰς ἀπαθῆ τόπον ἔρχονται
ὅταν δέ ὁ νοῦς σου ὑπεραναστῇ τοῦ τῆς σαρκός φρονήματος
τότε ἀποστροφήν ποιήσεις ὧν ἤκουσας λογίων τῆς Βέδας περί καρποῦ τῶν ἔργων
ὅταν δέ ὁ περιπλαγχθείς νοῦς ὑπό τῶν τῆς Βέδας λογίων στῇ ἀκίνητος ἐν τῷ θεῷ μόνῳ ἀφορῶν
τότε ἀπολαύσεις τῆς θεοφροσύνης
ΑΡΖΟΥΝΑΣ εἰπέ μοι
ὦ Κρισνᾶ τίνι γνωρίσματι γνωρίζεται ὁ θεόφρων καί στερεόφρων
τί οὗτος λαλεῖ ἤ πῶς διάγει
ΚΡΙΣΝΑΣ
ὅστις τάς μέν τῆς καρδίας ὀρέξεις πάσας ἀποβάλλει
οἴκοθεν δέ ἐφήδεται μόνῳ τῷ θεῷ οὗτος λέγεται θεόφρων
ὅς τοῖς μέν δυστυχήμασιν οὐ δυδθυμεῖ τοῖς δέ εὐτυχήμασιν οὐκ εὐθυμεῖ
πόρρω δέ ἐστίν ἐπιθυμίας καί φόβου καί θυμοῦ οὗτος λέγεται θεόφρων
ὅστις δέ ἀνέραστος ὤν οὐδενί τῶν ἁπάντων πρόσκειται
καί ὧν μέν ἔτυχεν ἀγαθῶν οὐκ ἐπαινεῖ ὧν δέ κακῶν οὐ κατηγορεῖ τούτῳ ἐστί θεοφροσύνη
ὅστις δέ συστέλλων ἕλκει τάς ἑαυτοῦ αἰσθήσεις ἀπό τῶν αἰσθητῶν παντάπασι
καθάπερ ἡ χελώνη τά ἑαυτῆς μέλη τούτῳ ἐστί θεοφροσύνη
τοῦ μέν ἀσίστου εἰ καί σιτία πόρρω ἐστι συμμένει δέ ὅμως ἡ ἐπιθυμία
τοῦ δέ θεόφρονος καί ἡ ἐπιθυμία ἄρδην ἀπώλετο ἐπειδή θεωρεῖ τόν θεόν
αἱ αἰσθήσεις συστρέφουσαι καί ταράττουσαι τήν καρδίαν καί τοῦ θεωρητικοῦ ἀνδρός
συλοῦσιν αὐτήν βιαίως
τούτου ἕνεκεν ὑποτάξας τάς αἰσθήσεις πάσας ὁ θεωρητικός
διαμένει ἀφορῶν ᾀεί εἰς ἐμέ ᾧ τινι δέ αἱ αἰσθήσεις ὑποτεταγμέναι εἰσί τούτῳ ἐστί θεοφροσύνη
ὁ δέ διαλογιζόμενος τά ὑπό τήν αἴσθησιν σύνεστιν ἐκείνοις ἐκ δέ τῆς συνουσίας τῆς περί τά αἰσθητά γεννᾶται ἡ ἐπιθυμία
ἐκ δέ τῆς ἐπιθυμίας ὁ θυμός
ἐκ δέ τοῦ θυμοῦ ἡ ἄγνοια ἀδιακρισία ἐκ δέ τῆς ἀγνοίας ἡ λήθη τῶν θείων λογίων τῆς Βέδας
ἐκ δέ τῆς λήθης τοῦτων ἡ ἀφροσύνη ἐκ δέ τῆς ἀφροσύνης ὁ ἄνθρωπος ἀπόλλυται
καίτοι δέ ὁ θεόφρων καί κύριος ὤν ἑαυτοῦ ἀπολαμβάνει τά ὑπό τήν αἴσθησιν διά τῶν αἰσθήσεων
διάγει δέ ὅμως γαληνιαῖος καί ἀπαθής ἐπειδή αἱ αἰσθήσεις ὑποκείμεναι εἰσί
γαλήνης δέ οὔσης καί ἀπαθείας ἅπασαι αἱ ὀδύναι ἐξίτηλοι γίγονται
τοῦ γάρ γαληνιαίου καί ἀπαθοῦς ἡ διάνοια στερεά ἐστι καί εὐσταθής
τῷ δέ μή ὑτοτάξαντι τάς αἰσθήσεις οὔτε κρίσις ἐστιν οὔτε θεωρία καί σκέψις
ὁ δέ ἄσκεπτος ἐμπαθής τῷ δέ ἐμπαθεῖ ποῦ ἄνεσις
τῶν γάρ ἀνυποτάκτων αἰσθήσεων πλανωμένων τῇ δέ κακεῖδε ᾗ τινι ἐξ αὐτῶν συμπαρομαρτεῖ ἡ διάνοια
αὕτη συλεῖ καί περιφέρει τόν νοῦν τοῦ ἀνθρώπου καθώς ὁ ἄνεμος ἐν ὠκεανῷ τήν ναῦν ἀσκέπτου ὄντος τοῦ κυβερνήτου
ὅθεν οὗ τινος αἱ αἰσθήσεις ἀπειργμέναι εἰσί τῶν αἰσθητῶν παντάπασιν
τούτῳ κρίσις ἐστί καί σκέψις
καί ὅ τι μέν νύξ ἐστι παρά πᾶσι τοῖς ἀνθρώποις τοῦτο ἡμέρα ἐστί παρά τῷ θεωρητικῷ
ὅ τι δέ ἡμέρα εστί παρά τοῖς ἄλλοις τοῦτο νύξ παρά τῷ θεωρητικῷ καί θεόφρονι
ὥς περ γάρ ἡ θάλασσα οὐκ ὑπερπηδᾷ τά ὅρια ἑαυτῆς καί τοι ποταμοί εἰσβάλλουσιν εἰς αὐτήν πλήρη οὖσαν
οὕτω πάντων τῶν ὑπό τήν αἴσθησιν προβαλλόντων τῷ θεωρητικῷ ἀπαθής μένει ὡς μή προσηλωμένος αὐτοῖς οὐχί δέ καί ὁ φιλήδονος
ἀπαθής ἄρα ἐστιν ὅς καταφρονῶν τῶν ὑπό τήν αἴσθησιν παρόντων
διάγει ἄνευ ἐπιθυμίας καί τῶν ἀπόντων καί ἄνευ φιλαυτίας οἰήσεως
τοιαύτη πέφυκεν ἡ πρός τόν θεόν θεωρία ἧς γε ἀπολαύσας εἰς τόν ἐμπαθῆ τοῦτον κόσμον οὐκέτι ἔρχεται ὁ ἄνθρωπος
κᾀν τῇ ὥρᾳ δέ τοῦ θανάτου μείνας τις ἐν ταύτῃ τῇ θεωρητικῇ στάσει πρός τόν ἀπαθῆ πορεύεται θεόν
αὐτῷ ὑπο ἐλέου κατειλημμένῳ δακρύων τε τούς ὀφθαλμούς πεπληρωμένῳ
καί λελυπημένῳ
ΚΡΙΣΝΑΣ
πόθεν ὦ Ἀρζούνα προσεγένετο σοι ἐπί τοῦ πολέμου
ἡ ἄγνοια αὕτη ἡ ζηλωτή μικροπρεπέσιν ἡ οὖσα παράνομος ἀθέμιτος καί δυσφημίας πρόξενος
μή ποίει ἔργον άγενοῦς καί ἀνάνδρου ἐπεί οὐχ ἁρμόζει σοι
ἄφες τήν εὐτελῆ ἀδράνειαν καί ἔκλυσιν τῆς καρδίας σου καί εἰς πόλεμον
ΑΡΖΥΝΑΣ
πῶς ἐγώ ἔφη ὦ Κρισνᾶ μαχόμενος βέλη βάλω κατά τοῦ βήσμα καί Δρόνα
ἀξίοιν ὄντοιν τιμῆς καί θεραπείας
κάλλιον ἔστι μοι ζῇν ἐπαίτην γενόμενον ἤ ἀνελεῖν τοιούτους ἄνδρας σεβασμίους καί περιφανεῖς καί πιστούς θεράποντας ἐν τούτῳ τῷ βίῷ
καί τρυφῆσαι τρυφάς βιωτικάς μεμιγμένας αἵματι
ἡμεῖς οὐκ οἴδαμεν πότερον κρεῖττόν ἐστιν ἐάν ἡμεῖς ἐκείνους ἀνέλωμεν
ἤ ἐκεῖνοι ἡμᾶς οὕς γάρ ἡμεῖς ἀνελόντες οὐκ ἐφιέμεθα ζωῆς οὗτοι ἵστανται ἐν τῷ μετώπῳ τοῦ στρατοῦ
φοβούμενος οὗν μή που συμβῆ τό κακόν ἐπειδή ἡ φύσις μου τοσοῦτον ἐξεθηλύνθη ἔκ τε τοῦ πρός τούς συγγενεῖς ἐλέους καί ἐκ τῆς τοῦ γένους διαφθορᾶς καί ἐπειδή ἀμφιγνοῶ τά τοῦ νόμου ἐρωτῶ σε
εἰπέ μοι σαφῶς ποῖόν ἐστι τό βέλτιον ἐγώ γίνομαι μαθητής σου δίδαξόν με πρσελθόντα σοι
οὐ γάρ θεωρῶ ὅ τι ἐξαλείψειε τήν ἀθυμίαν ταύτην τήν τάς αἰσθήσεις μου κατατήκουσαν
οὐδέ ἄν κτήσωμαι ἐπί γῆς ὀλβίαν μοναρχίαν οὐδέ γέ ἐν οὐρανῷ βασιλείαν
ΣΑΝΖΑΙΑΣ
οὕτως εἰπών ὁ τῶν ἐχθρῶν ὀλέτωρ Ἀρζούνας τρός τόν Κρισνᾶς
ὡς οὐ πολεμήσει σιγήν ἔσχε
ὁ δέ Κρισνᾶς μειδιάσας ἀπεκρίνατο αὐτῷ
ἀθύμως ἔχοντι ἐν μέσῳ ἀμφοῖν τοῖν στρατοῖν
ΚΡΙΣΝΑΣ
Σύ μέν λυτῇ ἐπί τοῖς μή ἀξίοις λύτης καί σοφούς λέγεις λόγους
οἱ σοφοί δε ὅμως οὐδέποτε λυποῦνται οὔτε ἐπί τοῖς θνήσκουσιν οὔτε ἐπί τοῖς ζῶσιν
οὐκ ἦν χρόνος ὅτε οὐκ ἦμεν οὔτε ἐγώ οὔτε σύ οὔτε οὗτοι οἱ βασιλεῖς καί ἡγεμόνες
οὐδέ μήν ἔσται ὅτε οὐκ ἐσόμεθα ἅπαντες δε ἦμεν καί ἐξάπαντος ἐσόμεθα
καί καθώς τῇ ζωτικῇ ψυχῇ ἐν τούτῳ τῷ σώματι καί παιδική ἐστι καί νεανική καί γεροντική ἡλικία
οὕτω μετά θάνατον ἄλλο πάλιν σῶμα συλλαμβάνει αὐτή ἡ ψυχή ὥστε ὁ σοφός οὐκ ἀνοηταίνει ἐν τῇ γενέσει καί φθορᾷ τοῦ σώματος
ὅσα μέν οὖν ὑπό τήν αἴσθησίν εἰσι προξενοῦντα ὁτέ μέν ψύχος ὁτέ δέ καῦμα καί ὁτέ μέν χαράν ὁτέ δέ λύπην
καί γίνονται καί ἀπογίνονται καί διά τοῦτο πρόσκαιρά εἰσι τούτοις ἐγκαρτέρει
ὅν τινα δέ τά ὑπό τήν αἴσθησιν ταῦτα οὐ καταπονοῦσιν
ἀδιάφορον ὄντα καί ἐν ἀγαθοῖς καί κακοῖς καί ἀδιάπτωτον οὗτος ἄξιός ἐστι τῆς ἀθανασίας
τῇ μέν ματαιότητι οὐκ ἔστιν ἀλήθεια , τῇ δέ ἀληθείᾳ οὐκ ἔστι ματαιότης
τό ψεῦδος οὐ πέφυκεν ἀλήθεια καί τό μή ὄν οὐ πέφυκεν ὄν οὕτω περί τούτων ἀμγοτέρων θεωρήσαντες ἀπεφῄναντο οἱ γνῶσται τῶν ὄντων
οὗ δέ τό πᾶν τοῦτο πλῆρές ἐστι τοῦτο γίνωσκε ἄφθαρτον
τῷ δέ ἀφθάρτῳ τούτῳ οὐδείς ἱκανός ἐστι φθοράν ποιῆσαι
φθίνοντα δέ ἐρρέθησαν παρά τοῖς θέολόγοις τά σώματα ταῦτα τῆς ψυχῆς οὔσης ἀιδίου ἀφθάρτου ἀμέτρου ἀκαταλήπτου καί ἀπεριορίστου
ταῦτα ἄρα πολέμει κατά τόν νόμον τῶν Ξατρῶν
ὅστις δοξάζει τήν ψυχήν φθαρτικήν ἤ ὅστις φρονεῖ αὐτήν φθαρτήν ἀμφότεροι οὗτοι οὐδέν οἴδασιν
ἡ γάρ ψυχή οὔτε φθείρει οὔτε φθείρεται
οὔτε μήν γεννᾶταί ποτε οὔτε θνήσκει ἀλλα οὐδέ μεταγίνεται μή γεγενημένη
ἀγέννητος δέ ἀίδιος ἀμείωτος ἀμετάτρεπτος διηνεχής παλαιά καί ἀναλλοίωτος ἐστι καί ἀναιρεῖται τοῦ σώματος ἀναιρουμένου
ὅστις οὖν δοξάζει τήν ψυχήν ἄφθαρτον ἀίδιον ἀγένητον καί ἀμετάτρεπτον
πῶς οὗτος οἰηθήσεται ὡς αὐτός ἀναιρεῖ ἤ αἴτιος γίνεται ἀναιρεθῆναι
καθώς γάρ ὁ ἄνθρωρος ἀφείς τά παλαιά ἱμάτια ἄλλα καινά ἐνδύεται
οὕτω καί ἡ ψυχή ἀφεῖσα τά παλαιά σώματα ἄλλα νέα ἐνδύεται
τά ὅπλα οὐ τέμνουσι τήν ψυχήν καί τό πῦρ οὐ φλέγει αὐτήν
οὐδέ μήν τό ὕδωρ μαλάσσει ἤ ὁ ἀήρ μαραίνει αὐτήν
διό καί λέγεται ἄτμητος ἄφλεκτος ἀμάλακτος
ἀμάραντος ἀδιάφθορος πανταχοῦ διήκουσα ἀμετάτρεπτος ἀμετασχημάτιστος ἄναρχος
ἀόρατος ἀκατανόητος καί ἀπαθής
τοιαύτην τοιγαροῦν εἰδότι τήν ψυχήν οὐκ ἄξιόν σοι λυπεῖσθαι
εἰδέ καί νομίζεις τήν ψυχήν ᾀειγέννητον τε καί ᾀείθνητον
ἀλλά καί οὕτω λυπεῖσθαι οὐ πρέπον σοί ἐστιν ὦ μεγαλοβραχίων
τοῦ γάρ γεννητοῦ ὁ θάνατος βέβαιος ὡς καί τοῦ θνητοῦ ἡ γέννησις
ὅθεν οὐ δεῖ σοι λυπεῖσθαι ἐπί τῷ ἀφεύκτως γεννησομένῳ
τά γεμήν σώματα ἔχοντα μέν τήν ἀρχήν ἐκ τῆς ὕλης ὁρώμενα δέ ἐν τῷ μεταξύ χρόνῳ τής γενέσεως καί φθορᾶς αὐτῶν
πάλιν εῖς ἐκείνην διαλύονται ἐν τούτοις οὖν ὁποία θρηνολογία
ἄλλος μέν ἀπορῶν θεωρεῖ αὐτήν τήν ψυχήν ἄλλος δέ θαυμάζων λέγει περί αὐτῆς
ἄλλος δέ ἐξιστάμενος ἀκούει περί αὐτῆς καί ἄλλος ἀκούων οὐ γινώσκει αὐτήν
αὕτη δέ ἡ ψυχή ἡ οὖσα ἀνώλεθρός τε καί ἀίδιος ἐν ἅπασίν ἐστι τοῖς σώμασι
οὐ δεῖ σοι ἄρα λυπεῖσθαι ἐπι ἅπασι τοῖς σώμασι
σκεψαμένῳ δέ σοι τόν νόμον τῆς σεαυτοῦ φυλῆς ἀνοίκειον ἐστι τρέμειν
τό γάρ μακάριον καί εὔδαιμον τοῦ Ξατρῆ οὐκ ἐπιγίνεται ἐκ ἄλλου του ἀλλα ἤ ἐκ τοῦ νομίμου καί δικαίου πολέμου
εὐδαίμονες ἄρα εἰσίν οἱ Ξατραί ἐκεῖνοι οἵ τοιούτου ἐπιτυγχάνουσι πολέμου αὐτομάτου καί προχείρου
ὅς ἐστι θύρα ἀναπεπαμένη τοῦ οὐρανοῦ
εἰ δέγε σύ τοῦτον τόν θεμιτόν πόλεμον οὐ ποιήσεις
ἐν μηδενί τιθέμενος τά τοῦ οἰκείου νόμου καί τόν ἔπαινον ἁμαρτήσεις
οἱ γάρ ἄνθρωποι ᾀεί σου κατηγορήσουσι
ἡ δέ κατηγορία παρά τῷ ἐνδόξῳ καί ἐντίμῳ βαρυτέρα θανάτου καθέστηκεν
οἱ δέ μαχαράται οἰηθήσονται σε ἄπο πολέμου γεγονέναι ἐκ φόβου
παρα οἷς δέ μεγαλόφρων ἐλογίσθης μικρόφρων κριθήσῃ
οὐ μήν ἀλλά καί οἱ ἐχθροί σου ὀλιγα ἀνοίκεια καί ἄρρητα ἐροῦσι
καί τήν δύναμίν σου μυκτηριοῦσι τούτου δέ τί ἀλλο μᾶλλον λυπηρόν
πρός δέ ἀποκτανθείς μέν ἀπολαύσεις τοῦ οὐρανοῦ ζήσας δέ μετά νίκης τρυφήσεις τῶν τῆς γῆς
ἀντί ὧν γνώμην ποιησάμενος περί τοῦ πολέμου ἀνάστα
τήν δέ χαράν καί λύπην καί τήν ἐπιτυχίαν καί ἀποτυχίαν καί τήν νίκην καί ἧτταν
πάντα ταῦτα τά αὐτά καί ἀδιάφορα νομίσας συσκευάζου ἐπί πόλεμιον καί οὐκ ἁμαρτήσεις
αὕτη μέν οὖν ἡ περί τήν θείαν γνῶσιν θεωρητική ἀρετή ὅτι ἀδιάφορα ἥτε λύπη καί χαρά καί ὅτι τό σῶμα θνήσκει οὐχί δέ καί ἡ ψυχή ἐρρέθη σοι ὑπό ἐμοῦ νῦν δε ἄκουσον καί τήν τρακτικήν ἀρετήν
ἥν ποιῶν περί οὐδενός λογίσῃ τόν τῶν ἔργων καρπόν ὅς ἐστι δεσμός
ἐν ταύτη τῇ τρακτικῇ ἀρετῇ οὐδεμία διάλυσις γίνεται οὐδέ διάπτωσις
ὀλίγη δέ τῆς τρακτικῆς ταύτης ἀρετῆς ἀπό μεγάλου κινδύνου τόν ἄνθρωπον διαφυλάττει
ἐνταῦθα ὁ μέν βέβαιος καί εὔστοχος σκοπός εἷς ἐστιν ὁ ἀβέβαιος τε καί ἄστοχος
πολύκλαδος τε καί ἐπί ἄπειρον
οἱ ἄσοφοι προτείνουσι τοῦτο τό ἀνθηρόν ῥητόν ὅτι οὐκ ἄλλο τι τελεία ἀρετή ἀλλα ἤ ἡ πρᾶξις μόνη
ἐννοοῦντες τό ῥητόν τῆς Βέδας κατά τήν οἰκείαν βούλησιν
οὗτοι οἱ φιλήδονοι οἱ ἄκρον ἀγαθόν νομίζοντες τόν οὐρανόν προτείνουσι τό περί γεννήσεως ῥητόν τῆς Βέδας
τό ἔχον πολλά εἴδη ἱεροπραξιῶν καί θυσιῶν εἰς ἀπόλαυσιν δόξης τρυφῶν καί ἡδονῶν καί παρέχον γέννησιν καί βιωτικάς μερίμνας καί καρπόν τῶν ἀγαθῶν
ὁ δέ νοῦς αὐτῶν τῶν προλωμένων τῇ ἡδονῇ καί τῇ δόξῃ ὡς σεσυλημένων τήν καρδίαν ὑπό ἐκείνου τοῦ ἀνθηροῦ ῥητοῦ
οὐκ ἀφοπᾷ βεβαίως εἰς τόν κυρίως σκοπόν εἰς τήν θεωρίαν
τῶν δέ Βεδῶν διαλαμβανουσῶν περί τῶν τριῶν τοῦ κόσμου παθῶν
σύ οὖν μή ἔσο φιλήδονος ὤν ἀδιάφορος ἐν κακοῖς καί ἀγαθοῖς ᾀεί καρτερικός ἀπράγμων καί ἐγκρατής
Καθώς γάρ οὐ καθόλου καί ἐντελῆ γίνονται τά πρός τήν χρείαν ἐν ὕδατι ὀλίγῳ ὅσον ἐν ἀφθόνῳ
οὕτω δή οὐ καθόλου καί ἐντελῆ γίνονται τά ἀγαθά τῷ ποιοῦντι ἀτελῶς τά τῆς Βέδας ὅσον τῷ φρονοῦντι τά θεῖα
πρόσκεισο μέν οὖν τοῖς ἔργοις μηδέποτε ὅμως τοῖς καρποῖς αὐτων
δηλονότι μή ἔστω σοι καρποῦ τινος αἴτιον τό ἔργον μηδέ μήν ἔσο ἀμελής αὐτῶν
ποίει δέ ἔργα ἀναβιβάζων τόν σαυτοῦ νοῦν εἰς τόν θεόν
ἀπολιμπάνων τήν οἴσιν καί ὁ αὐτός ὤν ἐπί τε τῇ ἐπιτυχίᾳ ἤ ἀποτυχίᾳ ἡ γάρ ταυτότης θεοφροσύνη λέγεται
πᾶσα δέ πρᾶξις ἡ μή ἔχουσα τέλος τήν θεωρίαν εὐτελής ἐστι ποίει οὖν ἔργα ἐπί σκοπῷ τῆς θεωρίας
οἱ γάρ ἀγαπῶντες τόν καρπόν τῶν πράξεων μικροπρεπεῖς εἰσιν
ὁ γάρ θεόφρων ἀπαλλάττεται ἀμροτέρων τῶν ἔργων τῶν τε ἀγαθῶν καί τῶν φαύλων
πρόσκεισο οὖν τῇ θεωρίᾳ καί γάρ ἡ θεωρία κρείττων ἐστί τῆς πράξεως τῶν ἔργων τῆς ἀρετῆς
οἱ γάρ σοφοί θεωρητικοί καταφρονήσαντες ὡς σοφοί τοῦ ἐκ τῶν ἔργων καρποῦ
καί ἀπαλλαγέντες τοῦ δεσμοῦ τῆς γεννήσεως τοῦ σώματος εἰς ἀπαθῆ τόπον ἔρχονται
ὅταν δέ ὁ νοῦς σου ὑπεραναστῇ τοῦ τῆς σαρκός φρονήματος
τότε ἀποστροφήν ποιήσεις ὧν ἤκουσας λογίων τῆς Βέδας περί καρποῦ τῶν ἔργων
ὅταν δέ ὁ περιπλαγχθείς νοῦς ὑπό τῶν τῆς Βέδας λογίων στῇ ἀκίνητος ἐν τῷ θεῷ μόνῳ ἀφορῶν
τότε ἀπολαύσεις τῆς θεοφροσύνης
ΑΡΖΟΥΝΑΣ εἰπέ μοι
ὦ Κρισνᾶ τίνι γνωρίσματι γνωρίζεται ὁ θεόφρων καί στερεόφρων
τί οὗτος λαλεῖ ἤ πῶς διάγει
ΚΡΙΣΝΑΣ
ὅστις τάς μέν τῆς καρδίας ὀρέξεις πάσας ἀποβάλλει
οἴκοθεν δέ ἐφήδεται μόνῳ τῷ θεῷ οὗτος λέγεται θεόφρων
ὅς τοῖς μέν δυστυχήμασιν οὐ δυδθυμεῖ τοῖς δέ εὐτυχήμασιν οὐκ εὐθυμεῖ
πόρρω δέ ἐστίν ἐπιθυμίας καί φόβου καί θυμοῦ οὗτος λέγεται θεόφρων
ὅστις δέ ἀνέραστος ὤν οὐδενί τῶν ἁπάντων πρόσκειται
καί ὧν μέν ἔτυχεν ἀγαθῶν οὐκ ἐπαινεῖ ὧν δέ κακῶν οὐ κατηγορεῖ τούτῳ ἐστί θεοφροσύνη
ὅστις δέ συστέλλων ἕλκει τάς ἑαυτοῦ αἰσθήσεις ἀπό τῶν αἰσθητῶν παντάπασι
καθάπερ ἡ χελώνη τά ἑαυτῆς μέλη τούτῳ ἐστί θεοφροσύνη
τοῦ μέν ἀσίστου εἰ καί σιτία πόρρω ἐστι συμμένει δέ ὅμως ἡ ἐπιθυμία
τοῦ δέ θεόφρονος καί ἡ ἐπιθυμία ἄρδην ἀπώλετο ἐπειδή θεωρεῖ τόν θεόν
αἱ αἰσθήσεις συστρέφουσαι καί ταράττουσαι τήν καρδίαν καί τοῦ θεωρητικοῦ ἀνδρός
συλοῦσιν αὐτήν βιαίως
τούτου ἕνεκεν ὑποτάξας τάς αἰσθήσεις πάσας ὁ θεωρητικός
διαμένει ἀφορῶν ᾀεί εἰς ἐμέ ᾧ τινι δέ αἱ αἰσθήσεις ὑποτεταγμέναι εἰσί τούτῳ ἐστί θεοφροσύνη
ὁ δέ διαλογιζόμενος τά ὑπό τήν αἴσθησιν σύνεστιν ἐκείνοις ἐκ δέ τῆς συνουσίας τῆς περί τά αἰσθητά γεννᾶται ἡ ἐπιθυμία
ἐκ δέ τῆς ἐπιθυμίας ὁ θυμός
ἐκ δέ τοῦ θυμοῦ ἡ ἄγνοια ἀδιακρισία ἐκ δέ τῆς ἀγνοίας ἡ λήθη τῶν θείων λογίων τῆς Βέδας
ἐκ δέ τῆς λήθης τοῦτων ἡ ἀφροσύνη ἐκ δέ τῆς ἀφροσύνης ὁ ἄνθρωπος ἀπόλλυται
καίτοι δέ ὁ θεόφρων καί κύριος ὤν ἑαυτοῦ ἀπολαμβάνει τά ὑπό τήν αἴσθησιν διά τῶν αἰσθήσεων
διάγει δέ ὅμως γαληνιαῖος καί ἀπαθής ἐπειδή αἱ αἰσθήσεις ὑποκείμεναι εἰσί
γαλήνης δέ οὔσης καί ἀπαθείας ἅπασαι αἱ ὀδύναι ἐξίτηλοι γίγονται
τοῦ γάρ γαληνιαίου καί ἀπαθοῦς ἡ διάνοια στερεά ἐστι καί εὐσταθής
τῷ δέ μή ὑτοτάξαντι τάς αἰσθήσεις οὔτε κρίσις ἐστιν οὔτε θεωρία καί σκέψις
ὁ δέ ἄσκεπτος ἐμπαθής τῷ δέ ἐμπαθεῖ ποῦ ἄνεσις
τῶν γάρ ἀνυποτάκτων αἰσθήσεων πλανωμένων τῇ δέ κακεῖδε ᾗ τινι ἐξ αὐτῶν συμπαρομαρτεῖ ἡ διάνοια
αὕτη συλεῖ καί περιφέρει τόν νοῦν τοῦ ἀνθρώπου καθώς ὁ ἄνεμος ἐν ὠκεανῷ τήν ναῦν ἀσκέπτου ὄντος τοῦ κυβερνήτου
ὅθεν οὗ τινος αἱ αἰσθήσεις ἀπειργμέναι εἰσί τῶν αἰσθητῶν παντάπασιν
τούτῳ κρίσις ἐστί καί σκέψις
καί ὅ τι μέν νύξ ἐστι παρά πᾶσι τοῖς ἀνθρώποις τοῦτο ἡμέρα ἐστί παρά τῷ θεωρητικῷ
ὅ τι δέ ἡμέρα εστί παρά τοῖς ἄλλοις τοῦτο νύξ παρά τῷ θεωρητικῷ καί θεόφρονι
ὥς περ γάρ ἡ θάλασσα οὐκ ὑπερπηδᾷ τά ὅρια ἑαυτῆς καί τοι ποταμοί εἰσβάλλουσιν εἰς αὐτήν πλήρη οὖσαν
οὕτω πάντων τῶν ὑπό τήν αἴσθησιν προβαλλόντων τῷ θεωρητικῷ ἀπαθής μένει ὡς μή προσηλωμένος αὐτοῖς οὐχί δέ καί ὁ φιλήδονος
ἀπαθής ἄρα ἐστιν ὅς καταφρονῶν τῶν ὑπό τήν αἴσθησιν παρόντων
διάγει ἄνευ ἐπιθυμίας καί τῶν ἀπόντων καί ἄνευ φιλαυτίας οἰήσεως
τοιαύτη πέφυκεν ἡ πρός τόν θεόν θεωρία ἧς γε ἀπολαύσας εἰς τόν ἐμπαθῆ τοῦτον κόσμον οὐκέτι ἔρχεται ὁ ἄνθρωπος
κᾀν τῇ ὥρᾳ δέ τοῦ θανάτου μείνας τις ἐν ταύτῃ τῇ θεωρητικῇ στάσει πρός τόν ἀπαθῆ πορεύεται θεόν