Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε , ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται , μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά , τὰ μὲν Ἕλλησι τὰ δὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα , ἀκλεᾶ γένηται , τά τε ἄλλα καὶ διʼ ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι .

This is the display of the inquiry of Herodotus of Halicarnassus , so that things done by man not be forgotten in time , and that great and marvelous deeds , some displayed by the Hellenes , some by the barbarians , not lose their glory , including among others what was the cause of their waging war on each other .

این نمای تاریخ هرودوت هالیکارناسی است که نه آنچه زاده آدمی است در گذر زمان رنگ باخته شود نه کارهای بزرگ و خارق‌العاده‌ای که برخی از یک سو توسط یونانی‌های و برخی توسط بربرها به نمایش درآمده و بی‌نام‌و‌نشان شوند و دیگر آنچه باعث جنگ با دیگران شد .

ἴσχει · ὁ δʼ οὐ δύναται ἣν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι ·
οὐ γάρ οἱ πάρα νῆες ἐπήρετμοι καὶ ἑταῖροι ,
οἵ κέν μιν πέμποιεν ἐπʼ εὐρέα νῶτα θαλάσσης .
νῦν αὖ παῖδʼ ἀγαπητὸν ἀποκτεῖναι μεμάασιν
οἴκαδε νισόμενον · ὁ δʼ ἔβη μετὰ πατρὸς ἀκουὴν
ἐς Πύλον ἠγαθέην ἠδʼ ἐς Λακεδαίμονα δῖαν .

keeps him perforce ; and he cannot return to his own land , for he has at hand no ships with oars and no comrades to send him on his way over the broad back of the sea . And now again they are minded to slay his well-loved son on his homeward way ; for he went in quest of tidings of his father to sacred Pylos and to goodly Lacedaemon .

بناخواه او را در آنجا نگه داشته است ; نمی‌تواند به سرزمین پدران خود بازگردد ; زیرا که دیگر کشتی پاروزنی و همراهانی ندارد که در شکم پهناور دریا راهنمای او باشند . و اینک از همه گذشته می‌خواهند پسر گرامی وی را در بازگشت بکشند , زیرا که رفته است در پیلوس متبرک و در لاسدمون فروزان آگاهی بدست آورد .

σπουδῇ δ᾽ ἕζετο λαός , ἐρήτυθεν δὲ καθ᾽ ἕδρας παυσάμενοι κλαγγῆς :

ἀνὰ δὲ κρείων Ἀγαμέμνων ἔστη σκῆπτρον ἔχων τὸ μὲν Ἥφαιστος κάμε τεύχων .

Ἥφαιστος μὲν δῶκε Διὶ Κρονίωνι ἄνακτι , αὐτὰρ ἄρα Ζεὺς δῶκε διακτόρῳ ἀργεϊφόντῃ :

When soldiers seated themselves in their places with haste while ceasing the clamour ,

Lord Agammenon rose , bearing in his hands the sceptre which Hephaestus had forged flawlessly ( as a weapon ) .

Indeed , Hephaestus offered it to Zeus , lord of the gods , son of Cronos , and yet Zeus gave it to the messenger Hermes , the slayer of Argus ( Argeiphontes ) without hesitation .

هنگامی که سربازان با شتاب ( با عجله ) در حالی که به همهمه پایان می‌دادند ( خاتمه می‌دادند ) در جای خود نشستند ,

در همین هنگام ( با حشمت تمام – با تمام توان خود ) آگاممنون پادشاه , عصا در دست , که هفائستوس به خوبی ( با مشقت - با سختی – با محنت - با رنج – با کوشش – به عنوان ابزار جنگی ) آن را ساخته بود , برخاست .

همانا هفائستوس آن را به زئوس پادشاه ایزدان , پور کرونوس بخشود ( تقدیم کرد – اهدا نمود ) و اما زئوس بی‌درنگ آن را به [ هرمس ] ایزد پیام‌آور , شکست دهنده ( مغلوب‌گر ) آرگوس هدیه داد .

αὐτὰρ ὃ μήνιε νηυσὶ παρήμενος ὠκυπόροισι διογενὴς Πηλῆος υἱὸς πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς · οὔτέ ποτ ' εἰς ἀγορὴν πωλέσκετο κυδιάνειραν οὔτέ ποτ ' ἐς πόλεμον , ἀλλὰ φθινύθεσκε φίλον κῆρ αὖθι μένων , ποθέεσκε δ ' ἀϋτήν τε πτόλεμόν τε .

But he in his wrath sat beside his swift-faring ships , the Zeus-sprung son of Peleus , swift-footed Achilles . Never did he go forth to the place of gathering , where men win glory , nor ever to war , but wasted away his own heart , as he tarried where he was ; and he longed for the war-cry and the battle .

در همان حال او , پسر زئوس‌تبار پلئوس , آخیلئوس تیز پا , کنار ناو‌های تیزرو نشسته , غضب می‌کرد . نه هرگز سوی مجمع شوکت‌آفرین می‌رفت و نه حتی به جنگ ; بلکه قلب عزیزش را می‌پژمرد , آنجا مانده , و هیاهوی پیکار و جنگ را آرزو می‌کرد .

ὣς τότε μὲν πρόπαν ἦμαρ ἐς ἠέλιον καταδύντα δαίνυντ ' , οὐδέ τι θυμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης , οὐ μὲν φόρμιγγος περικαλλέος ἣν ἔχ ' Ἀπόλλων , Μουσάων θ ' αἳ ἄειδον ἀμειβόμεναι ὀπὶ καλῇ .

Thus the whole day long till the setting of the sun they feasted , nor did their heart lack anything of the equal feast , nor of the beauteous lyre , that Apollo held , nor yet of the Muses , who sang , replying one to the other with sweet voices .

سپس تمام روز تا پایین رفتن خورشید جشن گرفتند و دل‌شان در آن ضیافت منصفانه هیچ کم نمی‌داشت , نه چنگ بس‌زیبا را , که آپولون [ به دست ] می‌گرفت ; و نه میوزها را , که به نوبت با صدای زیبایشان می‌سرودند .

Θουκυδίδης Ἀθηναῖος ξυνέγραψε τὸν πόλεμον τῶν Πελοποννησίων καὶ Ἀθηναίων , ὡς ἐπολέμησαν πρὸς ἀλλήλους , ἀρξάμενος εὐθὺς καθισταμένου καὶ ἐλπίσας μέγαν τε ἔσεσθαι καὶ ἀξιολογώτατον τῶν προγεγενημένων , τεκμαιρόμενος ὅτι ἀκμάζοντές τε ᾖσαν ἐς αὐτὸν ἀμφότεροι παρασκευῇ τῇ πάσῃ καὶ τὸ ἄλλο Ἑλληνικὸν ὁρῶν ξυνιστάμενον πρὸς ἑκατέρους , τὸ μὲν εὐθύς , τὸ δὲ καὶ διανοούμενον .

Thucydides , an Athenian , wrote the war of the Peloponnesians and the Athenians as they warred against each other , beginning to write as soon as the war was on foot , with expectation it should prove a great one and most worthy the relation of all that had been before it ; conjecturing so much both from this , that they flourished on both sides in all manner of provision , and also because he saw the rest of Greece siding with the one or the other faction , some then presently and some intending so to do .

توکودیدس آتنی تاریخ جنگی را نوشته است که میان آتنیان و پلوپونزیان روی داد و نوشتن این تاریخ را هنگام شروع جنگ ( سال ۴۳۱ ق . م . ) آغاز کرده است چون حدس می زد که این جنگ مهم‌تر و شایان توجه‌تر از همه‌ی جنگ‌های پیشین خواهد بود . علت اینکه چنین حدس زدم این بود که هر دو حریف در بالاترین درجه‌ی قدرت و آمادگی بودند , و می دیدم که همه‌ی شهرهای یونانی در جنگ شرکت جسته‌اند , بعضی بی‌فاصله هنگام آغاز درگیری و بعضی دیگر اندکی دیرتر .

τοῦτο τοίνυν τὸ τὴν ἀλήθειαν παρέχον τοῖς γιγνωσκομένοις καὶ τῷ γιγνώσκοντι τὴν δύναμιν ἀποδιδὸν τὴν τοῦ ἀγαθοῦ ἰδέαν φάθι εἶναι : αἰτίαν δ᾽ ἐπιστήμης οὖσαν καὶ ἀληθείας , ὡς γιγνωσκομένης μὲν διανοοῦ , οὕτω δὲ καλῶν ἀμφοτέρων ὄντων , γνώσεώς τε καὶ ἀληθείας , ἄλλο καὶ κάλλιον ἔτι τούτων ἡγούμενος αὐτὸ ὀρθῶς ἡγήσῃ : ἐπιστήμην δὲ καὶ ἀλήθειαν , ὥσπερ ἐκεῖ φῶς τε καὶ ὄψιν ἡλιοειδῆ μὲν νομίζειν ὀρθόν , ἥλιον δ᾽ ἡγεῖσθαι οὐκ ὀρθῶς ἔχει , οὕτω καὶ ἐνταῦθα ἀγαθοειδῆ μὲν νομίζειν ταῦτ᾽ ἀμφότερα ὀρθόν , ἀγαθὸν δὲ ἡγεῖσθαι ὁπότερον αὐτῶν οὐκ ὀρθόν , ἀλλ᾽ ἔτι μειζόνως τιμητέον τὴν τοῦ ἀγαθοῦ ἕξιν .

ἀμήχανον κάλλος , ἔφη , λέγεις , εἰ ἐπιστήμην μὲν καὶ ἀλήθειαν παρέχει , αὐτὸ δ᾽ ὑπὲρ ταῦτα κάλλει ἐστίν : οὐ γὰρ δήπου σύ γε ἡδονὴν αὐτὸ λέγεις .

εὐφήμει , ἦν δ᾽ ἐγώ : ἀλλ᾽ ὧδε μᾶλλον τὴν εἰκόνα αὐτοῦ ἔτι ἐπισκόπει .

πῶς ;

τὸν ἥλιον τοῖς ὁρωμένοις οὐ μόνον οἶμαι τὴν τοῦ ὁρᾶσθαι δύναμιν παρέχειν φήσεις , ἀλλὰ καὶ τὴν γένεσιν καὶ αὔξην καὶ τροφήν , οὐ γένεσιν αὐτὸν ὄντα .

πῶς γάρ ;

καὶ τοῖς γιγνωσκομένοις τοίνυν μὴ μόνον τὸ γιγνώσκεσθαι φάναι ὑπὸ τοῦ ἀγαθοῦ παρεῖναι , ἀλλὰ καὶ τὸ εἶναί τε καὶ τὴν οὐσίαν ὑπ᾽ ἐκείνου αὐτοῖς προσεῖναι , οὐκ οὐσίας ὄντος τοῦ ἀγαθοῦ , ἀλλ᾽ ἔτι ἐπέκεινα τῆς οὐσίας πρεσβείᾳ καὶ δυνάμει ὑπερέχοντος .

καὶ ὁ Γλαύκων μάλα γελοίως , Ἄπολλον , ἔφη , δαιμονίας ὑπερβολῆς .

" This reality , then , that gives their truth to the objects of knowledge and the power of knowing to the knower , you must say is the idea of good , and you must conceive it as being the cause of knowledge , and of truth in so far as known . Yet fair as they both are , knowledge and truth , in supposing it to be something fairer still than these you will think rightly of it . But as for knowledge and truth , even as in our illustration it is right to deem light and vision sunlike , but never to think that they are the sun , so here it is right to consider these two their counterparts , as being like the good or boniform , but to think that either of them is the good is not right . Still higher honor belongs to the possession and habit of the good . "

" An inconceivable beauty you speak of , " he said , " if it is the source of knowledge and truth , and yet itself surpasses them in beauty . For you surely cannot mean that it is pleasure . "

" Hush , " said I , " but examine the similitude of it still further in this way . "

" How ? "

" The sun , I presume you will say , not only furnishes to visibles the power of visibility but it also provides for their generation and growth and nurture though it is not itself generation . "

" Of course not . "

" In like manner , then , you are to say that the objects of knowledge not only receive from the presence of the good their being known , but their very existence and essence is derived to them from it , though the good itself is not essence but still transcends essence in dignity and surpassing power . "

And Glaucon very ludicrously said , " Heaven save us , hyperbole can no further go . "

آنچه به موضوعات شناختنی حقیقت می بخشد و به شناسنده نیروی شناسایی , ایده نیک است . به عبارت دیگر باید آن را هم علت شناسایی مبتنی بر عقل بدانی و هم علت آن حقیقتی که شناخته می شود . گرچه هر دو ( شناسایی , و حقیقت که شناخته می شود ) عالی و زیبا هستند , ولی برای اینکه تصوری کامل در این باره داشته باشی , باید بیندیشی که خود نیک حقیقی به مراتب عالی تر و زیباتر است . به علاوه همان گونه که ـ چنانکه در تصویرمان دیدیم ـ روشنایی و حس بینایی شبیه خورشیدند ولی خود خورشید نیستند , در این مورد نیز آن دو , یعنی شناسایی مبتنی بر عقل و حقیقت , نیک اند ولی درست نیست اگر یکی از آن دو را ـ هر کدام که باشد ـ عین خود نیک تصور کنی ; زیرا که خود نیک چیزی است به مراتب برتر از آن دو . گفت : الحق از چیزی سخن می گویی که زیباییش ورای تصور آدمی است ; چیزی که منبع حقیقت و دانش است و در عین حال برتر از هر دوی آنهاست . بدیهی است که کسی چون سقراط نمی تواند آن را با لذت یکی بداند . گفتم : ساکت باش ! بگذار شباهت تصویر را به خود نیک از جنبه‏ ای دیگر دقیق تر بنگریم . پرسید : از کدام جنبه؟ گفتم : خورشید نه تنها به چیزهای دیدنی قابلیت دیده شدن می بخشد , بلکه علت کون و نشو و نمای آنهاست بی آنکه خود به وجود آید و نشو و نما کند . گفت : راست است . گفتم : موضوعات دانش نیز نه تنها قابلیت شناخته شدن را مدیون «نیک» اند , بلکه وجود و ماهیت خود را نیز از او دارند , در حالی که خود «نیک» ماهیت نیست , بلکه از حیث علو و نیرو بسی والاتر از ماهیت است . در اینجا گلاوکن با لحنی مضحک گفت : ای خدای خورشید , چه علوی , چه نیرویی !

Σωκράτης
οὐκοῦν θεραπεία γε πᾶσα ταὐτὸν διαπράττεται ; οἷον τοιόνδε : ἐπ᾽ ἀγαθῷ τινί ἐστι καὶ ὠφελίᾳ τοῦ θεραπευομένου , ὥσπερ ὁρᾷς δὴ ὅτι οἱ ἵπποι ὑπὸ τῆς ἱππικῆς θεραπευόμενοι ὠφελοῦνται καὶ βελτίους γίγνονται : ἢ οὐ δοκοῦσί σοι ;

Εὐθύφρων
ἔμοιγε .

Σωκράτης
καὶ οἱ κύνες γέ που ὑπὸ τῆς κυνηγετικῆς , καὶ οἱ

Socrates
Now does attention always aim to accomplish the same end ? I mean something like this : It aims at some good or benefit to the one to whom it is given , as you see that horses , when attended to by the horseman ' s art are benefited and made better ; or don ' t you think so ?

Euthyphro
Yes , I do .

Socrates
And dogs are benefited by the huntsman ' s art

سقراط
مقصود از دانستن اینکه با چیزی چگونه باید رفتار کرد , این نیست که با آن چیز به نیکوترین وجه رفتار کنیم و رفتار ما برای آن سودمند باشد؟ مثلا مقصود از هنر سوارکاری این نیست که بدانیم برای اسب چه سودمند است و همان را به جا آوریم؟

اوتیفرون
بی‌تردید چنین است .

سقراط
این قاعده را درباره‌ی رفتار ما با سگ و گاو نیز صادق می‌دانی یا مقصود این است که با رفتار خود به آن‌ها زیان برسانیم؟

καὶ τότε δὴ θάρσησε καὶ ηὔδα μάντις ἀμύμων :
οὔ τ᾽ ἄρ ὅ γ᾽ εὐχωλῆς ἐπιμέμφεται οὐδ᾽ ἑκατόμβης ,
ἀλλ᾽ ἕνεκ᾽ ἀρητῆρος ὃν ἠτίμησ᾽ Ἀγαμέμνων ,
95οὐδ᾽ ἀπέλυσε θύγατρα καὶ οὐκ ἀπεδέξατ᾽ ἄποινα ,
τοὔνεκ᾽ ἄρ᾽ ἄλγε᾽ ἔδωκεν ἑκηβόλος ἠδ᾽ ἔτι δώσει

Then the blameless seer took heart , and spoke : It is not then because of a vow that he finds fault , nor because of a hecatomb , but because of the priest whom Agamemnon dishonoured , and did not release his daughter nor accept the ransom . For this cause the god who strikes from afar has given woes and will still give them .

آنگاه پیشگوی پارسا , شهامت یافت و زبان می‌گشود : همانا او نه از نیایشی و نه از قربانی شکوه می‌کند , بلکه به خاطر کاهن , همو که آگاممنون بی‌احترامش کرد , دخترش را آزاد نکرد و جان‌بها را نپذیرفت ; از همین رو آن دورتیرانداز رنج داد و همچنان خواهد داد .

καὶ τότε δὴ θάρσησε καὶ ηὔδα μάντις ἀμύμων :

οὔ τ᾽ ἄρ ὅ γ᾽ εὐχωλῆς ἐπιμέμφεται οὐδ᾽ ἑκατόμβης ,

ἀλλ᾽ ἕνεκ᾽ ἀρητῆρος ὃν ἠτίμησ᾽ Ἀγαμέμνων ,

95οὐδ᾽ ἀπέλυσε θύγατρα καὶ οὐκ ἀπεδέξατ᾽ ἄποινα ,

τοὔνεκ᾽ ἄρ᾽ ἄλγε᾽ ἔδωκεν ἑκηβόλος ἠδ᾽ ἔτι δώσει

Then the blameless seer took heart , and spoke : It is not then because of a vow that he finds fault , nor because of a hecatomb , but because of the priest whom Agamemnon dishonoured , and did not release his daughter nor accept the ransom . For this cause the god who strikes from afar has given woes and will still give them

آنگاه پیشگوی پارسا , شهامت یافت و زبان می‌گشود : همانا او نه از نیایشی و نه از قربانی شکوه می‌کند , بلکه به خاطر کاهن , همو که آگاممنون بی‌احترامش کرد , دخترش را آزاد نکرد و جان‌بها را نپذیرفت ; از همین رو آن دورتیرانداز رنج داد و همچنان خواهد داد